Geedka qudhacu waa Aabaha dhirta waayo Geedka qudhaca waxa laga helaa hidosidaha (DNA) dhirta kale oo dhan ayuu ka kooban yahay.
Geedka qudhaca layidhaa wuxuu ka baxaa dhulka diiran {Tropicals} ee Africa iyo south America. Dhulka somalida wuxuu ahaa dhirta ugu badan ee ka baxda laakiin kama wada baxo deegaanka soomaalida, keliya wuxuu ka baxaa dhulka ciidcada ah ee la yidhaahdo gaaroodiga.
Geedkan qudhaca la yidhaa waa geed faaiidooyin gaara u lahaa soomaalidii hore, marka loo eego dhirta kale. Dheeftiisa kala ah daaqa, dheemaalka, manka, xaabka, hadhka, dugsiga iwm marka laga yimaado wuxuu leeyahay faaiidooyin aan laysoo koobi karin oo soomaalidii horena dhawr ka taqaanay.
Soomaalidii hore iskamay noolayn sida xoolaha ama sida inagu aynu maanta u noolnahay ee noloshoodu xisaab iyo aqoon heersare ah ayey ku noolaayeen.
Sanadkastaa markuu dhasho way sii saadaalin jireen siiyaalkooda iyo aayahooda danbe. Waxayna aqoon xeeldheer u lahaayeen saadaasha hawada sare iyo cilmiga xidaarka iyo xidigiska oo ay Cimilada, Xiliyada iyo Cimilo gooreedka ku cabiri jireen maluugta iyo meecaada sanadka soomaalida ee nayruushku markuu bisho.
Halka ay maanta gaaladu u adeegsadaan satellite ka oo aynu inaguna ku dabo faylno inagoo weliba ku faraxsan oo weliyo u haysana kuna faanayna, kuna daba lunay warbixinaha haayadaha gaalada ee saadaasha Hawada iyo Cimilada.
Kuwaas oo aynu aaminsaney kana amar qaadano digniinaha aafaadka dabiiciga ah markay soo saaraan.
Hadaba geedkan Qudhaca la yidhaa faaiidada ugu weyn ee uu u lahaa Soomaalidii hore waxay ahayd nayruushku (sanadka soomaalida) markuu ku bisho axad waxay u yaaci jireen dhulka geedkaa qudhacu ka baxo oo waxay odhan jireen.
[1]. meel qudhac ku yaalo haka fogaanina. Yacnaa deegaanada uu qudhacu ka baxo haka guurina abaarba ha ahaatee.
[2]. Hadaad guurtona meel aan qudhac lahayn ha degina sida hawdka iyo gubanka qaarkood.
Amarka ilaahay way ku badbaadi jireen halka kuwa ka guuraana ay ku wiiqmi jireen.
1]. Geedka qudhacu waa dhiig joojiye oo halbowle haduu ku go,o jilowdiisa ama jidhiftiisa ayaa lagu xidhaa ama lagu daadiyaa nabarka kadib ilbidhiqsi ayuu ku istaagaaya dhiigu.
2]. Geedka qudhacu waa qalajiye oo nabarka caabuqa ama meesha qudhunta marka lagu dhayo wuu qalajiyaa sida kiniinka Antibiotic ga.
Intaasi waa wixii aan aqoon u lahaa oo aan anigu ka aqaaney faaiidooyinka geedka qudhacu leeyahay laakiin waxaan iidiinku soo daray qormo ay ka qoreen dhakhtarada iyo aqoonyahanada aduunku geedkan qudhaca. Taasoo aan soo turjumay anigu.
Waxayna u dhigneyd sidane dhugo;
Macluumaad dheeri ah oo ku saabsan geedka qudhaca iyo Isticmaalkiisa.
Caafimaad ahaan waxaa dib u eegay Debra Rose Wilson, Ph.D., MSN, R.N., IBCLC, AHN-BC, CHT - Waxaa qoray Tim Jewell - Waxaa la cusbooneysiiyay Janaayo 30, 2017
Waa maxay qudhacdu?
Waxay yareysaa xanuunka iyo xanaaqa
Waxay ka caawisaa bogsashada dhaawaca
Waxay horumarisaa caafimaadka afka
Waa il miiqan oo wax soo saar wanaagsan leh
Waxay yareysaa dufanka jirka
Waxay dejisaa qufaca iyo dhuun xanuun
Waxay xakameysaa dhiig baxa
Khataraha ka imaan kara
Waa maxay qudhacdu?
Qudhacda (Acacia) waxaa loo isticmaali jiray daawooyinka, walxaha dubista, qalabka, iyo alwaaxa qarniyaal. Waxay leedahay taariikh dheer oo ilbaxnimo ah oo soo jireen ah sida Masaaridii iyo qabiilooyinkii aboriginal ee Australia.
Boqortooyooyinkan iyo qabiilooyinkaasi waxay u adeegsadeen qori qudhac ah siyaabo kala duwan oo la yaab leh, laga soo bilaabo macmacaan ilaa daaweynta babaasiirta. Noocii ugu horreeyay ee abid la helo waxaa loo bixiyay magaca 'Acacia nilotica' oo uu siiyay saynisyahan Iswiidhish ah Carl Linnaeus sannadihii 1700, tan iyo markaasna, ku dhowaad 1,000 nooc ayaa lagu daray genus Acacia.
Qudhaca qudhacdu weli wuxuu ku fadhiyaa khaanadaha dukaanka raashinka oo ku yaal jajab, dhul, iyo qaab dhan. Magaca Acacia laftiisa waxaa loola jeedaa hiddo-wadaha dhirta oo ay ku jiraan noocyo badan oo dhir ah, sida geed-weynta iyo geed-gaabta(trees and shrubs). Waxaa loo isticmaali karaa noocyo kala duwan. Qudhaca aad maanta iibsan karto wuxuu ka imaan karaa mid ama kabadan noocyadan. Inta badan, qudhacda ku jirta cuntada ama daawada waa Acacia senegal (L.) Willd. Noocan ah qudhacda badanaa waxay ku jirtaa qaab xanjo ah, waxayna ku odhan doontaa xanjo qudhac ah calaamadaha iyo baakadaha.
Waxay yareysaa xanuunka iyo xanaaqa
Xanjada Acacia waxay leedahay qaab dabiici ah oo dheg dheg leh. Maaddooyinka leh hantidan waxaa badanaa loo isticmaalaa in lagu yareeyo cuncunka iyo caabuqa. Xanjada ayaa la muujiyey inay si gaar ah waxtar ugu leedahay yareynta raaxo la'aanta caloosha ama cunaha.
Waxay ka caawisaa bogsashada dhaawaca
Acacia waxaa badanaa loo isticmaalaa daaweynta jirka la mariyo si looga caawiyo nabarada inay bogsadaan. Dhakhaatiirta, saynisyahannada, iyo cilmi baarayaashu waxay aaminsan yihiin in saameyntan ay sababi karto qaar ka mid ah kiimikooyinkeeda, sida alkaloids, glycosides, iyo flavonoids. Hal daraasad, nooc ka mid ah qudhacda loo yaqaan Acacia caesia ayaa lagu tijaabiyey jiirka oo qayb ka ah daaweynta dhaawaca jirka la mariyo. Waxay u horseedday bogsasho boogta dhaqso badan daaweynta caadiga ah.
Daraasad kale oo xayawaan ah ayaa soo jeedisay in qudhacdu ay sidoo kale caawin karto bogsashada boogaha.
Waxay horumarisaa caafimaadka afka
Soosaarka nooc ka mid ah qudhacda loo yaqaan Acacia catechu, oo mararka qaar loo yaqaan khair madow, ayaa loo isticmaali karaa alaabooyinka ilkaha sida dawo-dhaqe si looga hortago cirridka. Qudhaca budada ah waxaa sidoo kale loo isticmaali karaa nooc ka mid ah daawada cadayga ee dhirta taas oo la muujiyay in lagu nadiifiyo ilkaha iyada oo aan loo adkeyn dusha ilkahaaga. Daraasad duug ah oo lagu kalsoon yahay Source laga soo bilaabo 1999 waxay muujisay in budadan ilkaha lagu nadiifiyo ay nadiifisay oo si fiican u nadiifisay saddex-meelood laba meel huurada iligga, iyo ku dhowaad 100 boqolkiiba xaaladaha qaarkood.
Isha wanaagsan ee fiber
Xanjada Acacia waxay ka kooban tahay fiilooyin biyo-ku-milma (WSDF) oo aan kaliya u fiicnayn cuntadaada laakiin sidoo kale waxay kaa caawinaysaa in kolastaroolkaaga la xakameeyo. Mid ka mid ah daraasadda ayaa muujisay in qaadashada 15 garaam oo ah xanjada qudhacda ah ee dareeraha ah maalin kasta ay gacan ka geysatey maaraynta isku-ururinta kolestaroolka dhiigga ee dhiigga. In kasta oo la daabacay 1992, tani waa daraasadda ugu dhammaystiran ee ku saabsan saamaynta cirridka qudhac ee dhiigga ilaa maanta. WSDF sidoo kale waxay kaa caawin kartaa inaad ilaaliso miisaan caafimaad leh waxayna u fiican tahay caafimaadka guud ee wadnaha iyo xididdada. Maamulka Cuntada iyo Maandooriyaha (FDA) xitaa wuxuu isbadal ku sameeyay qawaaniinta si loo aqoonsado isticmaalka faa iidada leh ee loo yaqaan 'acacia' inuu yahay isha wanaagsan ee laga helo cuntooyinka badan ee caanka ah, oo ay ku jiraan badarka, casiirka, iyo caano fadhi.
Waxay yareysaa dufanka jirka
Xanjada Acacia waxay leedahay awood ay ku ilaaliso culeyskaaga meel caafimaad oo kala duwan iyadoo waliba yareyneyso dufanka jirkaaga guud ahaan. Daraasad ay kaqeyb galeen 120 haween ah, 60 haween ah ayaa qaatay 30 garaam oo ah ciridka qudhaca mudo lix todobaad ah, halka 60ka kale ay qaateen placebo ay kujirto kaliya 1 garaam oo pectin ah. Natiijooyinka waxay muujiyeen in dumarka qaata cirridka qudhaca ay yareeyeen culeyska jirkooda. Boqolkiiba dufankooda ayaa sidoo kale la dhimay in ka badan 2 boqolkiiba.
Soothes qufac iyo dhuun xanuun
Sababtoo ah waxaa loo yaqaanaa inay yareyso cuncunka iyo bararka, ciridka acacia wuxuu kaloo kaa caawin karaa xakameynta qufaca. Waxyaabaha xabkaha qudhacdu u oggol yihiin in loo isticmaalo xalka si loo daboolo cunahaaga loona ilaaliyo xabka cunahaaga cuncunka. U adeegsiga qudhaca qufaca waxay ka ilaalin kartaa cunahaaga inuu xanuun yeesho sidoo kale fudeyd ama ka hortago astaamaha, oo ay ku jirto luminta codkaaga.
Waxay xakameysaa dhiig baxa
Geedka loo yaqaan 'Acacia greggii', oo laga helo Mareykanka iyo Mexico, ayaa loo isticmaali karaa in lagu caawiyo joojinta socodka dhiigga ee gaasaska, nabarrada, iyo meelaha kale ee dusha sare laga jaro. Ku shubista shaaha lagu shubay qori qudhac ah ee goynta ayaa ah daaweyn gaar ahaan waxtar leh. Tani waxay kaa caawin kartaa joojinta dhiigbaxa culus iyo dhaqista bakteeriyada ka goysa.
Khataraha ka imaan kara
Weydii dhakhtarkaaga kahor intaadan cunin nooc kasta oo qudhac ah si aad u hubiso inaadan ku yeelan doonin falcelin is-dhexgal xasaasiyad ama daroogo. Acacia senegal ayaa la ogaaday inay la falgasho waxtarka daawooyinka qaar. Tusaale ahaan, waxay ka hortagi kartaa antibiyootikada qaarkood inay nuugaan.
Noocyada acacia qaarkood waxay ka kooban yihiin kiimikooyin sun ah oo keeni kara timo lumis, waxay saameyn ku yeeshaan awoodda marinnadaada dheef-shiid kiimikaad ee qaadashada nafaqooyinka, iyo koritaanka curyaanka ah. Ha isticmaalin nooc qudhac ah oo aadan aqoon u lahayn. Sidoo kale hubi inaad la tashato dhakhtarkaaga ama khabiir ka hor intaadan qaadan nooc kasta oo qudhac ah oo aan laga baaraandegin isticmaalka cuntada.
Acacia waxaa badanaa laga helaa mar hore oo lagu farsameeyay cuntooyinka, laakiin sidoo kale waxaa laga heli karaa dhulka, budada, ama foomka dhan dukaankaaga. Daraasadaha kor ku xusan waxay muujinayaan in meel kasta oo ka mid ah 15 illaa 30 garaam oo qudhac ah maalintii ay tahay qiyaas badbaado leh, laakiin la hadal dhakhtarkaaga ka hor intaadan siin carruurta yar yar ama dadka waaweyn ee waaweyn. Waxay soo jeedin karaan inay wax ka beddelaan qiyaasta si looga fogaado wax kasta oo ku saabsan dheef-shiidka ama nuugista.
Hal daraasad oo lagu kalsoon yahay oo lagu sameeyay jiirka ayaa muujisay in Acacia arabica ay daaweyn karto cudurka macaanka mustaqbalka. Laakiin cilmi-baaristu waxay ku jirtaa marxalado hore oo saamaynta si buuxda looma fahmin.
Qaadid
Ciridka Acacia waxaa horey loogu isticmaalay noocyo badan oo cuntooyin ah waxaana badiyaa loo isticmaali karaa cunto karinta,
cabitaannada, iyo walxaha kale. Laakiin la hadal dhakhtarkaaga ka hor intaadan u isticmaalin kaabis ahaan haddii aad qaadato wax daawo ah
0 Comments